Νευρική Ανορεξία: Χαρακτηριστικά και θεραπευτικές προσεγγίσεις

Νευρική Ανορεξία: Χαρακτηριστικά και θεραπευτικές προσεγγίσεις

Περιγραφή

Νευρική ανορεξία (Anorexia Nervosa) είναι η διαταραχή κατά την οποία ένα άτομο περιορίζει σημαντικά την πρόσληψη τροφής του και μπορεί να υιοθετεί καθαρτικές τεχνικές απώλειας βάρους (πρόκληση εμετού, χρήση καθαρτικών, υπερβολική άσκηση), με αποτέλεσμα να έχει υπερβολικά χαμηλό βάρος (15% με 20% κάτω από το φυσιολογικό για την ηλικία βάρος). Παράλληλα το άτομο αποκτά μια εμμονή με τη διατροφή (για παράδειγμα, εμμονή στη σχολαστική μέτρηση των προσλαμβανόμενων θερμίδων) και ακόμη, διαμορφώνεται διαστρεβλωμένη εικόνα για το σώμα.

Το ανορεξικό άτομο αρχίζει σταδιακά να ικανοποιείται όλο και περισσότερο με την απώλεια βάρους, καθώς αυτή του δίνει την αίσθηση ότι ελέγχει τον εαυτό του. Ενδέχεται ωστόσο να εμφανίζονται παράλληλα και υπερφαγικά επεισόδια, στα οποία χάνει παροδικά τον έλεγχο που ασκούσε πριν. Για να ελέγξει, λοιπόν, το βάρος του νιώθει αναγκασμένο είτε να ασκηθεί για να αυξήσει τις καύσεις των θερμίδων είτε να προκαλέσει εμετό είτε να χρησιμοποιήσει σκευάσματα, όπως είναι τα καθαρτικά και τα διουρητικά. Συχνή είναι η χρήση χαπιών και άλλων σκευασμάτων αδυνατίσματος. Η απώλεια βάρους επομένως γίνεται εμμονή και το άτομο ζυγίζεται υπερβολικά συχνά, ασχολούμενο και με μικροδιαφορές (γραμμάρια).

Χαρακτηριστικό και κυρίαρχο γνώρισμα της ανορεξίας είναι η δυσαρέσκεια με την εικόνα του σώματος. Μάλιστα το άτομο που πάσχει από νευρική ανορεξία παρουσιάζει ένα είδος γνωστικής παραμόρφωσης, καθώς παρερμηνεύει την εικόνα που βλέπει στον καθρέφτη και την αντιλαμβάνεται πολύ διαφορετικά από αυτή που αντανακλάται στην πραγματικότητα. Οι συμβουλές των άλλων, που είναι του τύπου <<είσαι μια χαρά, δε χρειάζεσαι δίαιτα>> ή <<είσαι υπερβολικά αδύνατη>>, ηχούν ως παράλογες ή αδιάφορες και δεν μπορούν να πείσουν το άτομο για την πραγματικότητα. Ακόμη, το άτομο δεν ασχολείται μόνο με το δικό του βάρος, αλλά <<ζυγίζει>> με το μάτι και τους άλλους και καταφεύγει σε συγκρίσεις.

Επιπτώσεις και επιπλοκές της νευρικής ανορεξίας

Οι επιπτώσεις της ψυχογενούς νευρικής ανορεξίας μπορούν να διαχωριστούν ευρέως σε αυτές οι οποίες σχετίζονται με την ασιτία και σε αυτές που σχετίζονται με τα μέτρα που λαμβάνονται για τον έλεγχο του βάρους. Αυτές είναι οι εξής:

  • Αλλαγές στο δέρμα και στα μαλλιά
  • Μυοσκελετικά προβλήματα
  • Επιδράσεις στο κεντρικό νευρικό σύστημα
  • Καρδιαγγειακά προβλήματα
  • Γονιμότητα και αναπαραγωγική λειτουργία
  • Ενδοκρινικό σύστημα
  • Γαστρεντερικό σύστημα
  • Αιματολογία
  • Κυκλοφορικό σύστημα

Ανεπάρκειες μετάλλων που σχετίζονται με τη νευρική ανορεξία
ΜέταλλοΠαράγοντες που σχετίζονται με την ανάπτυξη της ανεπάρκειαςΕπιδράσεις της ανεπάρκειας στον οργανισμό
Ασβέστιο (Ca)Υπερβολική άσκηση με χαμηλό βάρος και απουσία γαλακτοκομικών προϊόντων στη διατροφήΟστεοπόρωση
Σίδηρος (Fe)Αποφυγή κόκκινου κρέατος στη διατροφήΣιδηροπενική αναιμία
Ψευδάργυρος (Zn)Αποφυγή κόκκινου κρέατοςΑπώλεια της όρεξης
Κάλιο και Φώσφορος (K&P)Εμετοί, κατάχρηση υπακτικών και διουρητικών.
Ταχεία επανασίτιση
Απώλεια της αίσθησης της γεύσης
Καρδιακές ανωμαλίες
Καρδιακή ανεπάρκεια

Σημαντικά θρεπτικά συστατικά στην ψυχογενή ανορεξία

Στον παραπάνω Πίνακα φαίνονται ορισμένες από τις συνηθέστερες ανεπάρκειες μετάλλων που απαντώνται στη ψυχογενή ανορεξία.

Ασβέστιο (Ca): Η οστεοπόρωση αποτελεί μια σοβαρή επιπλοκή της ψυχογενούς ανορεξίας, ενώ η θεραπεία της είναι αμφίβολη. Στην περίπτωση αυτή συστήνεται μια δίαιτα με επαρκείς ποσότητες ασβεστίου Ca και βιταμίνης D. Η πλειοψηφία των ατόμων με νευρική ανορεξία ακολουθεί δίαιτες χαμηλής περιεκτικότητας σε λίπος, οι οποίες είναι πιθανόν να είναι ανεπαρκείς και στα δυο αυτά θρεπτικά συστατικά.

Κάλιο και Φώσφορος (K & P): Η ασιτία είναι πιθανόν να οδηγήσει σε εξάντληση των αποθεμάτων καλίου και φωσφόρου, συστατικά τα οποία είναι απαραίτητα για τη λειτουργία του καρδιακού μυ. Οι ανάγκες σε Κ και Ρ αυξάνονται κατά την επανασίτιση, ενώ παράλληλα αυξάνονται και οι απαιτήσεις της καρδιακής λειτουργίας. Για το λόγο αυτό θα πρέπει να δίδεται ιδιαίτερη προσοχή κατά την έναρξη της διατροφικής θεραπείας προκειμένου να αποφευχθεί το σύνδρομο επανασίτισης.

Βιταμίνες: Η ανεπάρκεια βιταμινών δεν απαντάται συχνά στις διαταραχές λήψης τροφής. Η προστασία έναντι της ανεπάρκειας αυτής συνήθως οφείλεται στις χαμηλές σε λίπος δίαιτες, οι οποίες συνήθως περιλαμβάνουν μεγάλες ποσότητες υδατοδιαλυτών βιταμινών με τη μορφή φρούτων και λαχανικών. Στην ψυχογενή ανορεξία, η μεταβολική δραστηριότητα βρίσκεται σε οριακά επίπεδα. Ένα παράδειγμα είναι ότι η ποσότητα θειαμίνης που απαιτείται για τον μεταβολισμό των υδατανθράκων είναι πολύ χαμηλότερη από αυτήν που απαιτείται στην περίπτωση ατόμων που ακολουθούν ισορροπημένη διατροφή. Συστήνεται η χορήγηση ενός γενικού συμπληρώματος βιταμινών και μετάλλων κατά την διάρκεια της διατροφικής αποκατάστασης.

Παράγοντες προς αξιολόγηση κατά την αντιμετώπιση της διαταραχής

  • Ιστορικό βάρους
  • Ιστορικό ενασχόλησης με δίαιτες αδυνατίσματος, διαιτητικά σχήματα περιοριστικού τύπου.
  • Τρέχουσες διαιτητικές συνήθειες (τρόφιμα, τρόπος παρασκευής, γεύματα, ιδιαίτεροι διαιτητικοί κανόνες).
  • Τρέχον βάρος, ύψος και ίσως και άλλες ανθρωπομετρικές πληροφορίες ή μετρήσεις σύστασης σώματος (συμπεριλαμβανόμενης και της οστικής πυκνότητας).
  • Βιοχημικές και αιματολογικές εξετάσεις.
  • Ιστορικό εμμηνορρυσίας
  • Γνώσεις διατροφής
  • Οικογενειακό ιστορικό βάρους και διαιτητικών συνηθειών
  • Σωματική δραστηριότητα
  • Ετοιμότητα για αλλαγή

Στρατηγικές της διατροφικής παρέμβασης στην ψυχογενή ανορεξία

  • Αύξηση της ενεργειακής πρόσληψης για να επιτευχθεί η αποκατάσταση του σωματικού βάρους (στόχος 0,5-1 kg/ εβδομάδα)
  • Προώθηση μια νέας προσέγγισης των διαιτητικών επιλογών, η οποία δεν βασίζεται στη θερμιδική περιεκτικότητα των τροφίμων, αλλά στα θρεπτικά συστατικά που περιέχουν καθώς και σε άλλες ιδιότητες
  • Σχεδιασμός ισορροπημένου διαιτητικού πλάνου το οποίο περιλαμβάνει ποικιλία τροφίμων, κατανεμημένα σε γεύματα και σνακ κατά τη διάρκεια της μέρας, ώστε να καλύπτονται οι ενεργειακές ανάγκες
  • Σταδιακός περιορισμός έως και αποφυγή τεχνικών που εφαρμόζει ο ασθενής για να μειώσει τη διαιτητική πρόσληψη, να ελέγξει το αίσθημα της πείνας και να αυξήσει την ενεργειακή κατανάλωση
  • Διατροφική εκπαίδευση από διαιτολόγο και ψυχολόγο για τη σχέση μεταξύ διαιτητικής πρόσληψης και ενεργειακής κατανάλωσης, καθώς και των οργανικών και ψυχολογικών επιπτώσεων της ημιασιτίας και της επανασίτισης

Φαρμακευτική θεραπεία στις διαταραχές λήψης τροφής

Διάφορα φαρμακευτικά σκευάσματα έχουν χρησιμοποιηθεί με αποτελεσματικότητα που διαφέρει κατά περίπτωση. Μεταξύ αυτών συγκαταλέγονται οι εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης της σεροτονίνης (φλουοξετίνη), φαρμακευτικές ουσίες οι οποίες αυξάνουν την όρεξη ή αντιμετωπίζουν συμπτώματα του συνδρόμου επανασίτισης όπως η καθυστερημένη γαστρική έκκριση.

Βιβλιογραφία:

Ζαμπέλας Α. 2011. Κλινική Διαιτολογία και Διατροφή. Ιατρικές Εκδόσεις Π.Χ Πασχαλίδης.

Μανιός Ιωάννης, Κοντογιάννη Μερόπη. 2010. Κλινική Διατροφή. Αθήνα, Εκδόσεις Παρισιάνου.

Καλλιόπη Εμμανουηλίδου. 2011. Ψυχολογία της Διατροφής. Εκδόσεις Μεταίχμιο.

Μarrazzi, M.A & E.D. Luby (1986). An auto-addiction model of chronic anorexia nervosa. International Journal of Eating Disorders, 5: 191-208.

British Medical Association. 2000. Eating Disorders, Body Image and the Media – a new BMA report.

Palmer RL. 2000. Management of Eating Disοrders. Chichester, Wiley.

Trotter K. 1997. Nutrition and eating disorders. Nursing Times, 7(1): 1-6.

Thomas D. 2000. The dietitian’s role in the treatment of eating disorders. Nutr Bull, 25:55-60.

American Psychiatric Association (APA). 2000. Work Group on Eating Disorders. Practice guideline for the treatment of patients with eating disorders (revision). Am J Psychiatry, 157(suppl.1):1-39.

Pederson KJ, Roeriq JL, Mitchell JE. 2003. Towards the Pharmacotherapy of eating disorders. Expert Opin Pharmacother, 4 (10): 1659-78.

Αν σας άρεσε το άρθρο μας, μοιραστείτε το με τους φίλους σας. Θα μας βοηθούσε πολύ!

Μαρία-Ραφαέλα Σιούτα

Διαιτολογικό Γραφείο: Ασκληπιού 12, Τρίκαλα Επικοινωνία: +306981325876 Email: [email protected]